ΠΜΣ Πολιτική Επιστήμη & Κοινωνιολογία

Ψυχή και Κοινωνία: Προς μία Θεώρηση του Κοινωνικού Υποκειμένου

Λελεδάκης Κανάκης, Επίκουρος Καθηγητής

Η εννοιολόγηση του ατόμου (ψυχής/υποκειμένου/εαυτού -διαφορετικές θεωρητικές παραδόσεις χρησιμοποιούν διαφορετικούς όρους) στη νεωτερική σκέψη (μετά το 1600 περίπου) είναι θεμελιώδης για όλη τη δυτική σκέψη. Όχι μόνο δεν αποτελεί αντικείμενο μίας διακριτής ‘επιστήμης’ (κάποιας μορφής ψυχολογία) αλλά είναι αναπόσπαστα δεμένη με τη θεώρηση της πολιτικής κοινότητας (στη παράδοση του φιλελευθερισμού) αλλά και της κοινωνίας γενικότερα (στη παράδοση από τον Hegel στον Marx και τις κοινωνικές επιστήμες).

Το σεμινάριο στοχεύει (α) στη παρουσίαση των κύριων πλευρών της εννοιολόγησης του ατόμου μέχρι τα μέσα του 19^ου αι. (β) στην σε βάθος συζήτηση και ερμηνεία μίας από τις αναλυτικές θεωρήσεις της ψυχής, αυτή της ψυχαναλυτικής θεωρίας και (γ) στη συζήτηση, με βάση τα παραπάνω, του ερωτήματος σχέσης ατόμου-κοινωνίας και της προβληματικής της δυνατότητας αυτονομίας του ατόμου -. οι κοινωνικοί καθορισμοί επιτρέπουν περιθώρια αυτονομίας και, αν ναι, ποια τα όρια της αυτονομίας αυτής.

ΟΙ θεωρητικοί που θα αναλυθούν καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα και η τελική επιλογή  θα εξαρτηθεί και από επί μέρους ενδιαφέροντα των φοιτητών. Ένα ενδεικτικό περίγραμμα -χωρίς την  αναλυτική βιβλιογραφία η οποία θα συζητηθεί σε σχέση με κάθε θεωρητικό- θα περιελάμβανε:

Ι/ Νέες εννοιολογήσεις στη νεωτερικότητα

i. Η κεντρική θέση του ατόμου: Το άτομο ως φορέας δικαιωμάτων και ως συγκροτησιακό στοιχείο της πολιτικής κοινότητας

1.Hobbes

2.Locke

ii. Η ψυχή ως ενιαία οντότητα

Κλασσικές θέσεις 

3. Αριστοτέλης

4.  Ακινάτης

Νεωτερικές θέσεις

5. Descartes

iii. Η έννοια της αυτονομίας ως προσπάθεια σύγκλισης των (ι) και (ιι)

6.Kant

iv. Η έννοια της κοινωνίας

7.Hegel

8. Marx

II/ Η θεώρηση της ψυχής στη ψυχαναλυτική θεωρία

v. Freud

Η έννοια του (Φροϋδικού) ασυνειδήτου

9.Freud

10.Ricoeur

11.Castoriadis

Η έννοια της ταύτισης

12.Freud

vi. Lacan

Επίπεδα της ψυχής και ταύτιση

13..Lacan

vii. Αντικειμενότροπες σχέσεις (Object relations)

14.Fairbairn

ΙII/ Χρησιμοποιώντας τη ψυχαναλυτική θεωρία: ψυχή, κοινωνία, αυτονομία

Η Σχολή της Φρανκφούρτης

15. Reich

16.Adorno

17.Marcuse

Η ψυχή ως κοινωνικά κατασκευασμένη

18. Parsons/Ego psychology

Πειθαρχία και αντίσταση

19.Foucault

20.Butler

Απροσδιοριστία και αυτονομία

21.Derrida

22.Castoriadis

Η ψυχή ως επιθυμούσα μηχανή

23. Deleuze & Guattari

Ερμηνείες του Lacan

24.Zizek

25.Σταυρακάκης