ΠΜΣ Πολιτική Επιστήμη & Κοινωνιολογία

Κριτική Κοινωνιολογία της Τέχνης

Σαγκριώτης Γιώργος, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Φιλοσοφίας, Πανεπιστήμιο Πατρών

Χωρίς αμφιβολία, κάθε μορφή τέχνης βρίσκεται σε συνάρτηση με την κοινωνία στην οποία γεννιέται ή στην οποία προσλαμβάνεται. Η συνάρτηση αυτή αφορά τόσο αντικειμενικούς παράγοντες, όπως είναι η τεχνική ανάπτυξη, οι όροι παραγωγής και διακίνησης, τα περιθώρια εκφραστικής ελευθερίας, οι θρησκευτικοί και πολιτιστικοί θεσμοί, όσο και υποκειμενικούς, όπως τα καλαισθητικά κριτήρια και οι ατομικές προσδοκίες. Ταυτόχρονα όμως, το νόημα των έργων τέχνης και της καλλιτεχνικής δραστηριότητας μοιάζει να μην εξαντλείται στην κοινωνική τους εξάρτηση και λειτουργία και αυτό φαίνεται να καθιστά εξαιρετικά δύσκολη και αμφίβολη τη θεωρητική τους προσπέλαση. Με τα λόγια του Αντόρνο: «Όλα τα έργα τέχνης, η τέχνη στο σύνολό της, είναι αινίγματα· αυτό εξόργιζε ανέκαθεν τη θεωρία της τέχνης».

Στο σεμινάριο θα εξετάσουμε το ερώτημα κατά πόσο, δεδομένης της σχετικής ανεξαρτησίας της τέχνης από την κοινωνία, είναι εφικτή μια κοινωνιολογία της τέχνης και πώς αυτή μπορεί να συλλάβει τη σχέση μεταξύ τέχνης και κοινωνίας, χωρίς να προδίδει ούτε τον κοινωνιολογικό της χαρακτήρα ούτε το ειδικό της αντικείμενο.

Η συζήτηση θα βασιστεί στα σχετικά κεφάλαια της Αισθητικής θεωρίας του Τ.Β. Αντόρνο, αλλά και σε άλλα κείμενα του ίδιου, του Βάλτερ Μπένγιαμιν και του Πέτερ Μπύργκερ.

Βασική βιβλιογραφία:

- Τέοντορ. Β. Αντόρνο, Αισθητική Θεωρία, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2000

- Τέοντορ Β. Αντόρνο, Η φιλοσοφία της νέας μουσικής, Νήσος, Αθήνα 2011.

- Βάλτερ Μπένγιαμιν, Για το έργο τέχνης. Τρία δοκίμια, Πλέθρον, Αθήνα 2013.

- Πέτερ Μπύργκερ, Θεωρία της Πρωτοπορίας, Νεφέλη, Αθήνα 2011.